بازار جهانی خرده‌فروشی کتاب

آمارهایی از چاپ و فروش کتاب آمریکا و اروپا در سالی که گذشت

صنعت کتاب و نشر در گیرودار تحولات اساسی است. روزنامه‌ها و مجلات چاپی از مدت‌ها پیش با کاهش تیراژ و اشتراک‌ روبه‌رو شده‌اند، حال آنکه کتاب‌های فیزیکی در تحولات عصر دیجیتال دوران سهل‌تری داشته‌اند. اگرچه کتاب‌های چاپی هنوز هم محبوب‌ترین گزینه برای مصرف‌کنندگان هستند، اما کتاب‌های صوتی و کتاب‌های الکترونیکی هم در حال گسترش هستند و بنا بر پیش‌بینی‌ها، در چند سال آینده شاهد رشد مرکب سالانه (CAGR)ی خوبی برای هر دو دسته خواهیم بود. اگرچه کتاب‌های صوتی بیشترین رشد کنونی را در صنعت نشر دارند و برآوردهای تحلیلگران گواه آن است که ارزش بازار جهانی کتاب‌های صوتی طی پنج تا ده سال آینده می‌تواند بیش از ده میلیارد دلار باشد.

تداوم شگفت‌آور محبوبیت کتاب‌های چاپی 

درآمد انتشارات چاپی ایالات متحده در دهۀ گذشته بیش از 30 میلیارد دلار کاهش یافته است، اما کتاب‌های چاپی همچنان در میان مصرف‌کنندگان آمریکایی بسیار محبوب‌تر از کتاب‌های الکترونیکی یا کتاب‌های صوتی هستند. در بریتانیا، درآمد فروش کتاب فیزیکی راکد اما ثابت است، و با وجود رشد دیجیتال، درآمد چاپی به مراتب بالاتر است. کتاب‌های چاپی از نظر مصرف و درآمد بهتر از روزنامه‌ها و مجلات عمل کرده‌اند و زمان می‌برد تا کتاب‌های دیجیتال به گزینه‌ای برای خرید تبدیل شوند.

نمودار 1: درآمد تخمینی صنایع انتشارات چاپی ایالات متحده از سال 2005 تا 2021 (برحسب میلیارد دلار آمریکا)

برترین ناشران جهان چه کسانی هستند؟

شرکت‌های پیشروی نشر کتاب در سراسر جهان که هر یک سالانه چندین میلیارد دلار درآمد ایجاد می‌کنند، عبارت‌اند از: 

-          ریلکس گروپ (RELX Group)، شرکت بریتانیایی و مالک ناشران مطرحی همچون الزویر (Elsevier)؛

-          تامسون رویترز (Thomson Reuters Corporation)، شرکت بزرگ کانادایی؛

-          پیرسون (Pearson)، شرکت چندملیتی رسانه و آموزش که دفتر مرکزی آن در لندن است؛

-          برتلزمان (Bertelsmann)، شرکت آلمانی که از چاپ و نشر به رسانه و صنایع دیگر هم پیوسته است؛

-          ولترز کلوور (Wolters Kluwer)، شرکت هلندی در حوزۀ نشر، چاپ و اطلاع‌رسانی؛

-          اَشِت (Groupe Hachette Livre)، کمپانی فرانسوی؛

-          هارپر کالینز (HarperCollins)، کمپانی آمریکایی.

تملیک در میان مؤسسات انتشاراتی رایج است؛ برتلزمان مالکیت کامل مجموعۀ نشر «پنگوئن رندوم هاوس» (Penguin Random House) را دارد و «هارپر کالینز» و «برتلزمان» هر دو علاقه خود را به خرید «سایمون و شوستر» (Simon & Schuster) نشان داده‌اند. نمونۀ مهم دیگر شرکت فرانسوی ویوندی (Vivendi) است که پیش‌بینی می‌شود موقعیت خود را در این صنعت تقویت کند.

نمودار 2: بزرگ‌ترین ناشران کتاب سراسر جهان در سال 2022، بر اساس درآمد (برحسب میلیارد دلار آمریکا)

از بالا به پایین: ریلکس (بریتانیا/آمریکا)، تامسون رویترز (آمریکا)، برتلزمان (آلمان)، پیرسون (بریتانیا)، ولترز کلوور (هلند)، اشت (فرانسه) و هارپر کالینز (آمریکا)

بازار کتاب در آمریکا

صنعت کتاب ایالات متحده با چالش‌های متعدد - از افزایش محبوبیت رسانه‌های دیجیتال گرفته تا مشکلات پیش روی کتاب‌فروشی‌های خرده‌فروشی - مواجه بوده، اما کتاب همچنان بخش مهمی از زندگی روزمره مصرف‌کنندگان است. ارقام فروش کتاب چاپی بهبود یافته و فروش واحد در حال حاضر به‌طور مداوم از 700 میلیون در سال فراتر رفته است. چاپ همچنین محبوب‌ترین قالب کتاب در میان مصرف‌کنندگان ایالات متحده است، به‌طوری‌که 65 درصد از بزرگسالان در دوازده ماه گذشته یک کتاب چاپی خوانده اند.

در همین حال، درآمد فروش کتاب‌های صوتی اکنون به 1.8 میلیارد دلار است و تعداد عناوین چاپ‌شده نیز هر سال افزایش می‌یابد. فروش کتاب‌های الکترونیکی نیز رو به افزایش است، اگرچه کتابی چاپ فرمت غالب سال‌های آینده باقی خواهد ماند.

سهم خرده‌فروشی کتاب‌فروشی‌ها

از نظر خرده‌فروشی، در سال‌های اخیر شاهد تغییرات گسترده‌ای در بازار بوده‌ایم. اگرچه درآمد کتاب‌فروشی‌ها در ایالات متحده همچنان سالانه چندین میلیارد دلار است، خرده‌فروشان آنلاین مانند آمازون همچنان توانایی رقابت زنجیره‌های خرده‌فروشی فیزیکی بزرگ را محدود می‌کنند. حتی کتاب‌فروش‌های بزرگ نیز تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، زیرا یک شرکت مدیریت سرمایه‌گذاری «بارنز و نابل» (Barnes & Noble) را خریداری کرد و بعداً صدها فروشگاه در مراحل اولیۀ همه‌گیری کووید19 بسته شد.

آیندۀ بازار کتاب

در سال 2022، درآمد برخی از دسته‌های کتاب در ایالات متحده رشد کرد؛ بنابراین، با وجود پیشرفت‌های حاصل از فروش کتاب دیجیتال، چاپ همچنان دست بالا را دارد. بیش از 3.2 میلیارد دلار از مجموع 9.1 میلیارد دلار از کتاب‌های چاپی با جلد سخت به دست آمده و درآمد فروش کتاب با جلد شومیز و بازار انبوه نیز نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. در همین حال، درآمد صوتی فیزیکی از سال 2017 کاهش یافته است. وقتی صحبت از کتاب‌های الکترونیکی به میان می‌آید، به سختی می‌توان تصویری کلی از این بازوی بازار بدون افشای کامل از سوی همۀ ناشران به دست آورد، اما داده‌های موجود نشان می‌دهد که تجارت کتاب الکترونیکی درآمد در ایالات متحده در حدود 1.1 میلیارد دلار در هر دو سال 2020 و 2021 ثابت ماند، اما طبق گزارش‌ها در سال 2022 به حدود یک میلیون دلار کاهش یافت.

چاپ همچنان عامل اصلی درآمد بازار کتاب ایالات متحده است. هرچند رسانه‌های چاپی ممکن است مانند گذشته رونق نداشته باشند، اما کتاب چاپی فراتر از تصور افکار عمومی موفق است. کتاب‌های چاپی در بین خوانندگان در ایالات متحده و سایر بازارهای بزرگ در سراسر جهان محبوب هستند.

بازار کتاب در اروپا

داده‌های مربوط به بزرگ‌ترین ناشران کتاب در سراسر جهان بر اساس رتبه‌بندی درآمد نشان می‌دهد که چهار تا از پنج ناشر برتر اروپایی هستند: ریلکس گروپ، برتلزمان، پیرسون و ولترز کلوور که هر کدام بین چهار تا شش میلیارد دلار آمریکا در سال 2020 در سراسر جهان درآمد داشته‌اند. با این حال، برخی از کشورهای اروپایی در مورد فروش بهتر از سایرین عمل کردند. بین سال‌های 2019 تا 2020، رشد فروش کتاب در میان کتاب‌فروشان فردی در ایتالیا، اسلواکی و پرتغال 15 درصد یا بیشتر کاهش یافته است؛ و سوئد، ایرلند و نروژ در میان تمام کتاب‌فروشان اروپایی بهترین عملکرد از نظر مطالعه را داشتند.

عادات خرید کتاب دستخوش تغییر است و مصرف‌کنندگان بیشتری خرید آنلاین را به خرید از فروشگاه‌های فیزیکی ترجیح می‌دهند. برای مثال، در مورد کتاب‌های الکترونیکی، گزارشی پژوهشی از مصرف کتاب در ایالات متحده، بریتانیا و آلمان نشان داد که خریداران کتاب الکترونیکی آمازون را ترجیحی می‌دهند، اما الگوی خرید کتاب الکترونیکی در کشورهای مختلف تا حدودی متفاوت است.

مصرف کتاب الکترونیکی در اروپا

مطالعۀ ذکر شده در بالا نشان می‌دهد که آلمانی‌ها به‌طور قابل توجهی بیشتر از پاسخ‌دهندگان بریتانیایی، کتاب‌های الکترونیکی را از کتاب‌فروشی‌های آنلاین خریداری می‌کنند. علاوه بر این، نرخ رشد مرکب سالانۀ درآمد کتاب‌های الکترونیکی بین سال‌های 2010 و 2020 در آلمان با بیش از 45 درصد بالاترین میزان بود، اما همین نرخ برای کتاب‌های الکترونیکی بریتانیا در مدت مشابه تنها 18.3 درصد بود.

با وجود این، کتاب‌های الکترونیکی سومین فرمت محبوب کتاب در بریتانیا در سال 2020 بودند و مصرف کتاب‌های الکترونیکی به‌طور کلی در حال افزایش است. مصرف‌کنندگان جوان‌تر در بریتانیا بیشترین خوانندگان کتاب الکترونیکی بودند؛ روندی که در مطالعه‌ای در ایتالیا نیز مشاهده شد. داده‌های مربوط به خوانندگان کتاب‌های الکترونیکی در ایتالیا بر اساس گروه سنی نشان می‌دهد که نسبت به بزرگسالان 60 سال یا بالاتر، سهم بیشتری از افراد 15 تا 19 ساله که با کتاب‌های الکترونیکی یا کتاب‌های آنلاین سروکار دارند، بیشتر است. از سوی دیگر، در نروژ، این افراد بزرگسال بین 55 تا 66 سال بودند که بیشترین احتمال را داشتند که در یک روز یک کتاب الکترونیکی بخوانند.

ظهور کتاب‌های صوتی

کتاب‌های صوتی نیز در سال‌های اخیر تأثیر خود را گذاشته‌اند، اگرچه هنوز اکثر مصرف‌کنندگان به‌طور انحصاری به کتاب‌های صوتی گوش نمی‌دهند و ترکیبی از قالب‌های کتاب را ترجیح می‌دهند. با این اوصاف، تعداد کتاب‌های صوتی فروخته شده در نروژ از کمتر از 590 هزار نسخه در سال 2010 به 6.1 میلیون نسخه در سال 2020 افزایش یافت و درآمد نیز در این دوره به شکل قابل توجهی افزایش یافت. درآمد فروش ناشی از دانلود کتاب‌های صوتی مصرف‌کننده در بریتانیا بین سال‌های 2018 تا 2020 تقریباً دو برابر شده است. در سوئد، 36 درصد از بزرگسالان 16 تا 85 ساله گزارش داده‌اند که در اوقات فراغت خود به کتاب‌های صوتی گوش می‌دهند و برای افراد 16 تا 29 ساله، سهم حتی بالاتر از 50 درصد بود.

نتیجه‌گیری

بازوی دیجیتال بازار کتاب اروپا و آمریکا همچون آمازون در سال‌های آینده رشد فزاینده خواهد داشت و طبیعی است که مصرف‌کنندگان بیشتری به فرمت‌های دیجیتال روی آورند یا آن‌ها را با چاپ ترکیب کنند. حضور، رشد و محبوبیت کتاب‌های الکترونیکی و  صوتی الزاماً خبر از پایان قریب‌الوقوع کتاب چاپی نمی‌دهد، بلکه برعکس، به ناشران امکان می‌دهد تا در مورد چیستی و چگونگی عرضۀ عمومی‌شان گزینه‌های بیشتری داشته باشد.

هدف از این گزارش ارائۀ اطلاعات و آمارهایی دربارۀ روندها و چالش‌های صنعت چاپ و خرده‌فروشی کتاب در جهان بود. صنعت نشر و مطبوعات و دیگر تولیدکنندگان کالاهای فرهنگی از بازارهای مهم تجارت الکترونیک و نیازمند خدمات لجستیکی فولفیلمنت (سفارشگردانی) هستند. کاری که ما در مرکز پردازش ایفا به‌عنوان دستیار و شریک لجستیکی ناشران کتاب، نشریات، کتاب‌فروشان، تولیدکنندگان بسته‌های آموزشی و دیگر کالاهای فرهنگی با ارائۀ خدمات یکپارچۀ انبارش، بسته‌بندی، ارسال و... سفارشات به انجام می‌دهیم.

پیش‌تر گزارش‌هایی راجع به خدمات فولفیلمنت (سفارشگردانی یا پردازش سفارش) کتاب و کالاهای فرهنگی در ایفا منتشر کرده‌ایم:

-          «سفارش‌گردانی کتاب و کالاهای فرهنگی در ایفا چگونه است؟»

-          «سفارشگردانی کتاب: راهنمای ساده‌سازی توزیع»

منابع

این متن برگرفته از چند گزارش در استتیستا (Statista) است؛ استتیستا تأکید دارد که فراتر از ارائۀ اطلاعات کلی هیچ مسئولیتی در قبال کامل یا صحیح بودن اطلاعات ارائه‌شده ندارد. ای بسا با توجه به چرخه‌های متفاوت به‌روزرسانی، آمارهای دیگر داده‌های به‌روزتری نسبت به این متن ارائه دهند:

-       Books & Publishing

https://www.statista.com/markets/417/topic/477/books-publishing/#overview

-       U.S. book market - statistics & facts

Published by‌ Amy Watson , May 16, 2024

https://www.statista.com/topics/1177/book-market/#topicOverview

-       Book market in Europe - statistics & facts

Published by Amy Watson, Feb 29, 2024

https://www.statista.com/topics/4062/book-market-in-europe/#topicOverview